Tiroid bezi, boyun ön-orta kesiminde, nefes borusu (trakea) komşuluğunda yer alan, sağlıklı bireylerde yaklaşık 20-60 gram ağırlığında olan, büyüme ve metabolizmanın düzenlenmesi ile ilişkili hormonlar salgılayan, ceviz büyüklüğünde ve kelebek şeklinde bir iç salgı bezidir. Bu yazımda tiroid kanseri teşhisi konusunu anlatmaya çalışacağım.
Tiroid nodülü tiroid bezi içerisinde gelişen anormal doku alanlarıdır. Bilimsel çalışmalar, ultrason incelemesi yapılan kişilerin %19-35’inde tiroid nodüllerinin tespit edildiğini ve bu oranların yüksek çözünürlüklü ultrason teknolojileri ile %68’lere kadar çıkabildiğini bildirilmiştir. Nodüller farklı büyüklük ve yapılarda (katı ya da sıvı) olabilir.
Tiroid nodüllerinin büyük çoğunluğu iyi huyludur. Tiroid nodüllerinde yaklaşık %7-15 oranında kanser saptanmaktadır. Tiroid kanseri tiroid nodüllerinden kaynaklanan, normal tiroid hücrelerinin anormal hücrelere dönüşmesi ve kontrol dışı anormal büyümeleri ile ortaya çıkan tümörlerdir.
Tiroid kanserinin oluşum sebebi tam olarak bilinmemekle birlikte bazı risk faktörlerine sahip bireylerde, ortaya çıkan tiroid nodülleri düşük olasılıkla da olsa kansere dönüşebilmektedir. Ailede tiroid kanseri olması, başka bir sebeple boyuna alınan radyasyon öyküsü bulunması ve genetik faktörler başlıca risk faktörleridir. İyottan fakir beslenilen bölgelerde guatr sıklığı artmaktadır. Kadınlarda erkeklere oranla 4-5 kat daha sık görülmektedir. Bu durumun östrojen hormonuyla ilişkili olabileceği düşünülmektedir.
Tiroid bezi hastalığı düşünülen kişilerde ilk olarak uzman bir hekim tarafından elle muayene yapılır. Kan tahlillerinde tiroid bezi fonksiyonlarını gösteren TSH, T3 ve T4 hormon değerlerine bakılır. Ancak bu hormonlardaki bozukluk tiroid bezinde var olan bir sıkıntıyı işaret etmekle birlikte tiroid bezinde nodül ya da kanser varlığını göstermez.
Tiroid nodülü ve tiroid kanseri tanısında ve takibinde ilk tercih edilen, en önemli ve kolay uygulanabilir görüntüleme yöntemi tiroid ultrasonudur. Ultrasonda tiroid nodülü saptandığında nodülün yapısal özellikleri belli kriterlere göre değerlendirilir.
Tiroid kanseri şüphesi taşıyan nodüllere tiroid ince iğne aspirasyon biyopsisi önerilir. Tiroid ince iğne aspirasyon biyopsisi nodüllerin iyi huylu ya da kötü huylu olduğunu ayırt etmede altın standart tanı yöntemidir.
Tiroid ultrasonu sırasında öncelikle tiroid bezinin boyutuna ve genel iç yapısına bakılır. Tiroid nodüllerinin lokalizasyonu, boyutu, iç yapısı ve kanser açısından şüpheli olup olmadığı değerlendirilir.
Tiroid nodülleri çok farklı görünümlere sahiptirler. Kanser riskinin değerlendirilmesi açısından Amerika Radyoloji Koleji American College of Radiology) tarafından standardize edilen özel bir sınıflamaya göre nodüller biyopsi gerekliliği açısından incelenir.
Kistik (içi sıvı dolu) olan nodüller iyi huylu iken solid (katı) olan nodüller ise ultrasonda tespit edilen iç yapı özelliklerine göre iyi huylu ya da kötü huylu olabilir. Şüpheli özellikler taşıyan ve büyük boyutta olan nodüllere ultrason eşliğinde biyopsi önerilir. Nodül boyutu arttıkça kanser olasılığı da artar. Tiroid biyopsi önerilen her nodül kanser değildir.
Kanser şüphesi bulunan tiroid nodüllerinin iyi huylu ya da kötü huylu olup olmadığının aydınlatılması için yapılan tiroid ince iğne asprasyon biyopsisi radyoloji uzmanı tarafından ultrason görüntülemesi eşliğinde yapılmaktadır.
Ultrason ile yeri tespit edilen nodülün içerisinden kan alma iğnesi büyüklüğündeki bir iğne yardımıyla alınan hücre örnekleri uzman patologlar tarafından mikroskop altında incelenir ve raporlanır. Bazen alınan örnekler tanı koymak için yetersiz olabilir. Böyle bir durumda işlemin tekrarlanması gerekir.
Tiroid ultrasonu tiroid bezinin fonksiyonunu yani tiroid bezinin ne kadar çalıştığı hakkında bilgi vermemektedir. Tiroid fonksiyonlarının değerlendirilmesinde kullanılan yöntem ise nükleer sintigrafidir. Sintigrafi özellikle hipertiroidizm (zehirli guatr) hastalarında fayda sağlamakta olup tiroid bezindeki ya da nodülündeki aktivite artışını gösterir.
Bilgisayarlı Tomografi (BT) ultrasonla tam olarak görüntülenemeyen büyük tiroid bezinin (guatr) uzanımını değerlendirmek, boyundaki diğer organları ve büyümüş lenf bezlerini incelemek amacıyla kullanılan radyasyon içeren bir görüntüleme yöntemidir. Ayrıca ileri evre tiroid kanserlerinde metastazların saptanması için kullanılmaktadır. Küçük tiroid nodüllerine tanı koymada rolü azdır.
Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG-Emar) ise daha çok lokal invazyon, karaciğer ve beyin metastazı şüphesi varlığında tercih edilen bir görüntüleme yöntemidir.
Tiroid nodülleri ve tiroid kanseri hiçbir belirti vermeden büyüyebilir ve rutin sağlık kontrolleri sırasında tesadüfen saptanabilir. Bazı nodüller ise aşırı büyümeye bağlı farklı şikayetlere sebep olabilir. En sık görülen belirti tiroid bezi lokalizasyonunda büyüme ve şişlik hissidir.
Bazen yutkunma sırasında takılma hissi, nefes alırken zorlanma, öksürük, ses kısıklığı gibi aşırı büyüyen nodülün basısına bağlı bulgular ortaya çıkabilir. Bunun dışında yorgunluk, sinirlilik, kilo kaybı ya da artışı, saç dökülmesi, cilt kuruluğu gibi belirtiler de görülebilir.
Tiroid kanseri görülme sıklığı gün geçtikçe artış gösterse de erken dönemde tanı konulması ve tedavi yöntemlerinin gelişmesiyle birlikte ölüm oranları gittikçe azalmaktadır. Tiroid kanserinin farklı türleri olmakla birlikte en sık görülen tipi papiller tiroid kanseridir. Bu tip tiroid kanserleri yavaş ilerler ve tedaviye çok iyi yanıt verir.
Erken evrede saptanıp uygun tedavi yöntemleri uygulandığında sağ kalım oranları %99’dur. Bunun dışında folliküler ve medüller tiroid kanserlerinde de sağ kalım oranları %90’nın üzerindedir. Medüller tipin en belirgin özelliği kalıtsal olmasıdır. Anaplastik tip, tiroid kanserlerinin %3-5’ini oluşturmakla birlikte bu tip agresif seyirli olup sağ kalım oranı lokalize yani sınırlı olduğunda bile %40 civarındadır. Anaplastik tipe genellikle tümör yayıldıktan sonra tanı konulduğundan ameliyat şansı düşüktür. Her kanserde olduğu gibi tiroid kanserinde de erken tanı oldukça önemlidir.
Tiroid kanseri sadece tiroid dokusu içinde kalabileceği gibi yakındaki dokulara ve boyundaki lenf bezlerine de sıçrayabilir. Daha kötü seyirli olan tiroid kanseri tiplerinde akciğer ve kemiklere yayılım söz konusu olabilir.
Copyright 2025 Uzm. Dr. A. Billur Şendur. Radyoloji Uzmanı Tüm Hakları Saklıdır.
Uzm. Dr. A. Billur ŞendurRadyoloji Uzmanı
