Karaciğer karın içerisinde sağ üst kesimde yer alan, sindirim için gerekli olan enzimlerin üretildiği, vücutta oluşan toksinlerin temizlendiği en önemli organlarımızdan biridir.
Karaciğer ikili (dual) kanlanma özelliği gösteren bir organ olup hepatik arter ve portal ven adı verilen iki büyük kan damarından beslenir. Karaciğere gelen kan akışının %75’i portal venden, %25’i ise hepatik arterden sağlanır.
Portal ven dalak, pankreas, mide ve barsaklardan gelen sindirilmiş besin yönünden zengin kanı taşırken hepatik arter ise kalpten çıkan ana atardamardan (aortadan) köken alan damarlar aracılığıyla gelen oksijenden zengin kanı getirir. Karaciğerin venöz drenajı ise hepatik venler aracılığıyla inferior vena kavaya olmaktadır.
Karaciğerin damarsal (vasküler) hastalıkları nadir görülmekle birlikte son yıllarda görülme sıklığı artmaktadır. Özellikle portal ven hastalıkları akut karaciğer yetmezliği, kronik karaciğer hastalığı, siroz dışı portal hipertansiyona yol açarak ölüme bile sebep olabileceğinden insan hayatı açısından önemlidir.
Portal hipertansiyon, karaciğerde ya da portal vende oluşan bir sorun nedeniyle portal ven içindeki kan basıncının artmasına ve sindirim sisteminden gelen besin ve toksinden zengin kanın karaciğere ulaşmasında güçlük meydana gelmesine sebep olur.
Kanın karaciğer aracılığıyla genel dolaşıma katılmasında aksaklık olunca kan başka yan yollar (kollateral) ve varislerle sistemik dolaşıma ulaştırılmaya çalışılır. Ayrıca bu basınç artışına bağlı olarak dalakta büyüme ortaya çıkar.
Portal ven renkli doppler ultrasonografi incelemesinde karaciğeri besleyen portal ven ve hepatik arter dalları ile karaciğerden ayrılan hepatik venler ile ana toplardamar olan inferior vena kavadaki kan akımı değerlendirilir. Bu damarlardaki olası pıhtı oluşumları ve daralmalar araştırılır.
Abdomen ve hepatobiliyer ultrasonda olduğu gibi karın içerisindeki gaz miktarını azaltarak görüntü kalitesini iyileştirmek ve kan akışındaki bazı değişiklikleri engellemek için inceleme öncesi 6-8 saatlik açlık gerekmektedir.
Yemek yemek portal sistem basıncında artışa ve damar çapından genişlemeye neden olacağından sonuçların değişmesine sebep olabilir. Normalde kullanılan ilaçlar biraz su ile içilebilir. Hastanın idrara sıkışık olmasına gerek yoktur.
Portal venöz sistem renkli doppler incelemesinde hasta karın üst kısmı açık olacak şekilde sırt üstü yatılır. Karın sağ üst kısmına yüksek frekanslı ses dalgalarının iletilmesini kolaylaştırıcı zararsız şeffaf bir jel sürülerek ultrason probu ile görüntüleme gerçekleştirilir. Karaciğerin iç yapısına ultrason ile genel olarak bakılır.
Portal ven, hepatik arter ve hepatik venler pıhtı açısından incelenir, damar çapları ölçülür ve renkli doppler ultrason görüntülemesi ile damar içerisindeki akımların hızı ve yönü değerlendirilir.
Damardaki kan akımı, yönüne göre ultrason ekranında kırmızı ya da mavi renkli olarak görüntülenir. İnceleme sırasında zaman zaman hastanın nefesini tutması istenir. Doğru ve yeterli sürede nefes tutmak, damar içerisindeki akımının etkili bir şeklide ölçülmesi için kolaylık sağlar.
Portal ven renkli doppler ultrason yaklaşık olarak 20-30 dakika sürmekle birlikte tetkik sonrası hasta günlük aktivitelerine geri dönebilir. Renkli doppler ultrason incelemesinin insan vücuduna bilinen herhangi bir zararı bulunmamaktadır.
Copyright 2025 Uzm. Dr. A. Billur Şendur. Radyoloji Uzmanı Tüm Hakları Saklıdır.
Uzm. Dr. A. Billur ŞendurRadyoloji Uzmanı
