Abdomen Latince bir kelime olup göğüs ile kalça arasında yer alan karın içindeki organların ifade edilmesi için kullanılır. Karın bölümünü ifade eden diğer bir kelime de “batın”dır. Karın içerisinde bulunan karaciğer, safra kesesi ve safra yolları, dalak, pankreas, böbrekler, mesane, kadınlarda rahim(uterus) ve yumurtalıklar(overler),erkeklerde ise prostat bezi tüm abdomen ultrasonu incelemesinde değerlendirilen organlardır.
Mide, ince ve kalın barsaklar ise karın içerisinde yer almakla birlikte ultrason ile değerlendirilmesi sınırlı ölçüdedir. Sindirim sistemine ait bu organların, endoskopik yöntemler (endoskopi, kolonoskopi) ve Bilgisayarlı Tomografi ya da MR gibi kesitsel görüntüleme yöntemleri ile değerlendirilmesi daha faydalı bilgiler sağlar.
Abdomen ultrasonu Üst ve Alt Abdomen incelemeleri olarak 2’ye ayrılır. “Üst Abdomen Ultrasonunda” karnın üst kısmında yer alan karaciğer, safra kesesi ve safra yolları, dalak, pankreas, böbrekler, bu alandaki damarsal yapılar ve lenf bezleri değerlendirilirken, “Alt Abdomen Ultrasonunda” ise mesane ile kadın ve erkelere ait iç genital organlar (rahim, yumurtalıklarya da prostat, seminal veziküller) incelenir.
Tüm abdomen ultrasonu radyasyon içermemesi nedeniyle çocuk ve hamileler dahil tüm bireylerde güvenle uygulanan, karın içi organların değerlendirilmesinde ilk olarak tercih edilen görüntüleme yöntemidir.
Acil durumlar dışında tüm abdomen ultrasonu öncesi 6-8 saatlik açlık gereklidir. Hastanın aç olması barsaklarda gaz oluşumunu azaltacağından görüntü kalitesinin artmasını sağlar. Ayrıca aç olunmaması durumunda gıdalar oniki parmak barsağına (duodenum) geçtiğinde safra kesesi sindirim için gerekli olan hormonlar salgıladığından kasılır ve içi boşalır. Bu nedenle 6-8 saatlik açlık mevcut olmadığında safra kesesinin değerlendirilmesi güçleşir. Alt abdomende yer alan mesane ve iç genital organların değerlendirilmesi için hastanın mesanesinin (idrar torbasının) dolu ve hastanın tetkik öncesinde 1,5-2 litre su içerek idrara sıkışık olması gerekmektedir.
Tüm abdomen ultrason açlık gerektirmesi ve gaz oluşumunun görüntü kalitesini olumsuz etkilemesi sebebiyle incelemenin genellikle sabah saatlerinde yapılması daha uygun olacaktır.
Gerekli hazırlıkları yapan hasta muayene masasına karın bölgesi tamamen açık olacak şekilde sırt üstü uzanır. Karın yüzeyine kayganlık sağlayıcı ve ses dalgalarının iletimini kolaylaştıran jel sürüldükten sonra ultrason cihazının ses dalgaları gönderen ve dokulardan geri dönen ses dalgalarını algılayan probadı verilen parçası karın cildi üzerinde değişik açılarla hareket ettirilir.
İnceleme sırasında hastadan zaman zaman derin nefes alıp tutması ve hareket etmemesi istenir. Gereklilik halinde karın içi organların pozisyonuna ve karın içi gaz durumuna göre hasta yan döndürülür. Bazı durumlarda görüntü kalitesini arttırmak amacıyla probu baskı uygulayarak hareket ettirmek gerekebilir. Ultrason cihazının ekranında eş zamanlı olarak elde edilen görüntülerdeki bulgular radyoloji uzmanı tarafından değerlendirilerek rapor oluşturulur.
İnceleme sırasında kullanılan jel zararsız, kokusuz ve suda çözünen bir madde olup hafif bir serinlik ve nem hissi oluşturabilir. Jel inceleme sonrasında peçete ile kolaylıkla silinebilir ve leke yapmaz.
Barsaklardaki gaz- gaita miktarının fazlalığı, son iki gün içinde yapılmış bir tetkikten dolayıbarsakta kalmış olan baryum gibi kontrast maddeler, hastanın tetkik sırasında hareket etmesi,kilolu-obez kişilerde cilt altı yağ dokusunun fazlalığı ve incelemenin yapılacağı bölgede açıkyaranın bulunması ultrason tetkikini olumsuz etkileyen unsurlardır.
Hastaya göre değişmekle birlikte tüm abdomen ultrason incelemesi 25-30 dakika sürer. Bu incelemeden sonra hasta günlük aktivitelerine geri dönebilir.
Copyright 2025 Uzm. Dr. A. Billur Şendur. Radyoloji Uzmanı Tüm Hakları Saklıdır.
Uzm. Dr. A. Billur ŞendurRadyoloji Uzmanı
