Ultrason, organları, yumuşak dokuyu ve damarları incelemek için yaygın olarak kullanılan, kolay uygulanabilir bir görüntüleme yöntemidir.
Ultrason (Ultrasonografi) incelemesinde insan kulağının işitemeyeceği kadar yüksek frekanslı ses dalgalarının farklı doku ve organlardan farklı şekilde yansıması sonucu görüntü elde edilir.
Ultrason (Ultrasonografi) organların büyüklüğünü, şeklini, yapısını ve yerini gösterir. Aynı zamanda tümör ve kitleleri bulmaya da yardımcı olabilir. Ultrason daha çok iç organların ve sıvı içeren yapıların incelenmesinde yararlıdır.
Kemik gibi katı yapılar ya da akciğer, mide, barsak gibi hava ve gaz dolu organlar ses dalgalarının oluşturduğu görüntü kalitesi bozulduğu için ultrasonda iyi görünmezler.
X ışını ve radyasyon içermediğinden insan vücuduna bilinen herhangi bir zararı bulunmamakla birlikte özellikle çocuklarda ve gebelerde de güvenle uygulanabilir.Hastalar işlem sırasında ağrı ve acı duymazlar.
Ultrason cihazı temel olarak ana bilgisayar ünitesi ve buna bağlı çeşitli yapı ve özelliklerde “prob” adı verilen görüntü oluşturma araçlarından oluşur. Problar, içerisinde bulunan transdüser (çevirici) aracılığıyla elektrik akımını yüksek frekanslı ses dalgalarına dönüştürerek bu dalgaları görüntülenecek yapıya yönlendirir.
İncelenen dokunun yoğunluk ve yapısal özelliklerine göre değişiklik gösteren ses dalgaları proba geri iletilir. Ana bilgisayar ünitesinde işlenen bu ses dalgaları görüntüye dönüştürülür.
Oluşan görüntüler (sonogram) sayesinde hem yapısal hem fonksiyonel bilgiler içeren gerçek zamanlı değerlendirmeler yapılır. Elde edilen görüntüler ultrasonografi konusunda ileri düzeyde eğitim almış radyoloji uzmanlarının tecrübesi doğrultusunda yorumlanır.
Hasta incelenecek bölgenin yerine göre muayene masasına yatar ya da ayakta durur. Ultrason cihazının ses dalgaları gönderen ve dokulardan geri dönen ses dalgalarını algılayan “prob” adı verilen parçası ile inceleme gerçekleştirilir.
Tetkik sırasında ses dalgasının vücuda daha kolay iletilmesi ve görüntü kalitesini iyileştirmek için incelenecek bölgeye zararsız, kokusuz ve suda çözünen berrak bir jel sürülür. Bu jel hafif bir serinlik ve nem hissi oluşturabilir, inceleme sonrasında peçete ile kolaylıkla silinebilir.
Prob, jelin sürüldüğü incelenmesi istenen bölgede değişik açılarla hareket ettirilirken monitöre yansıyan görüntüler değerlendirilir. Karın ultrasonu sırasında organları daha net değerlendirmek için bir miktar baskı uygulanması gerekebilir. Değerlendirme ile ilgili görüntüler yazıcı çıktı alınarak düzenlenen ultrason raporu ile birlikte hastaya verilir.
Acil durumlar dışında karın içi organların değerlendirilmesi istendiğinde (abdomen US) hastanın 6-8 saat aç kalması gereklidir. Böbrek, mesane (idrar kesesi),prostat ve kadın hastalıkları ile ilgili değerlendirme isteniyorsa hasta tetkikten önce 1.5-2 litre su içerek idrara sıkışık olmalıdır. Açlık gerektiren tetkikler genellikle sabah saatlerinde yapılırken diğer tetkikler günün herhangi bir saatinde yapılabilir.
Göz, tiroid bezi, boyun, meme, karın içindeki damarlar hariç diğer boyun, kol ve bacak damarları ve erkek dış genital organının incelemelerinde herhangi bir ön hazırlık gerekmez.
Hasta ultrason incelemesinden önce sürekli kullandığı ilaçları doktoruna da danışarak kullanmaya devam edebilir.
Barsaklardaki gaz-gaita miktarının fazlalığı, son iki gün içinde yapılmış bir tetkikten dolayı barsakta kalmış olan baryum gibi kontrast maddeler, hastanın tetkik sırasında hareket etmesi, kilolu kişilerde cilt altı yağ dokusunun fazlalığı ve incelemenin yapılacağı bölgede açık yaranın bulunması ultrason tetkikini olumsuz etkileyen unsurlardır.
Ultrason incelemesinden sonra hasta normal günlük aktivitelerine devam edebilir.
Ultrason tetkikinin süresi, incelenmesi istenen bölge ve patolojiye göre değişkenlik göstermekle birlikte ortalama 20-60 dakikadır.
Copyright 2024 Uzm. Dr. A. Billur Şendur. Radyoloji Uzmanı Tüm Hakları Saklıdır.
Uzm. Dr. A. Billur ŞendurRadyoloji Uzmanı
